Đàn ông lấy vợ gọi là thủ, đàn bà lấy chồng gọi là giá. Có nhiều trường hợp đàn bà phải tái giá: Một là duyên không ưa, phận không đẹp phải ly hôn, hai là nửa đường đứt gánh, góa bụa khi còn xoan…
Ở đây chúng tôi không nói đến sự khác nhau giữa luật hôn nhân thời xưa và thời nay, và những quy luật bất công đối với phụ nữ trong hôn nhân thời phong kiến mà chỉ nói về phong tục, trong đó một số phong tục còn duy trì đến nay:
– Cha mẹ chỉ gả bán một lân, lân sau không tham gia cưới hỏi.
– Đàn bà góa, tục gọi là “Nạ dòng” ít có trường hợp lấy được trai tân, phần lớn làm vợ lẽ, nói chung là chắp nối tơ duyên “Rổ rá cạp lại”, nên lễ cưới hỏi chỉ bó hẹp trong phạm vì thân nhân gia đình và vài bà con xóm giềng.
– Ly hôn có hai trường hợp:
1. Nếu chưa có con với nhau thì “Trai chê trai bỏ, gái chè gối đền”. Nhiêu khi nhà trai bắt đền tiên lễ seo, lễ tết, lễ hỏi lễ cưới nhiều gấp đôi gấp ba lần số tiền nhà trai đã bỏ ra cưới bên nhà gái cũng phải chịu do đó có nhà phải bố trí cho con gái trốn biệt tích. Dư luận xã hội cũng thiên vị, đánh giá con gái bị chồng rẫy là “Nứa trôi sông chẳng dập thì gẫy”. Con gái đã “Lộn” chông, cha mẹ chứa chấp trong nhà cũng bị dư luận xã hội lên án.
2. Nếu đã có con mà bỏ nhau thì nhà gái không phải đền tiền nữa nhưng không có quyền được bắt con đi theo mẹ cũng không được mang của cải gì về nhà mình, mọi thứ của cải đã làm ra đều là của chồng, trừ ruộng hoa nữ quần áo đồ trang sức cũ của cha mẹ sắm cho. “Ruộng hoa nữ” tức là của hồi môn của cha mẹ cho con gái, tuy có giao khế ước cho nhà trai, nhưng không quy định quyền của người bên nhà chồng sang thu tô. Nếu vợ chồng trực tiếp sản xuất thì chỉ thu hoạch xong vụ đó mà thôi.
– Nếu đã ly hôn tức là đoạn tình, không còn tang chế chỉ còn mẹ và con để tang cho nhau, đều một năm.
– Trường hợp tái giá vì góa bụa: Người đàn bà ở lại thờ cha mẹ chồng và ông bà chồng đến khi mãn tang mới lấy chồng khác.
Nếu cha mẹ chồng mất trước, vợ chồng chưa ở riêng thì ở cùng anh, chị dâu cả. Trong hoàn cảnh không còn nơi nương tựa mới xin về ở với cha mẹ đẻ hoặc anh chị em ruột.
– Trước khi tái, giá phải lo liệu cho chồng cũ được mồ yên mả đẹp, làm lễ tạ chồng cũ, khấn cầu được phù hộ.