Người Việt Nam từ lâu đã tin rằng nơi ở, công xưởng, và cửa hàng buôn bán đều có các vị thần thổ địa coi giữ. Vì thế, khi tiến hành xây dựng hoặc sửa chữa nhà cửa, công xưởng, cửa hàng, việc cúng động thổ là cần thiết để cầu mong các vị thần ban phước và bảo vệ. Lễ cúng động thổ nhằm cáo lễ và cầu xin sự phù hộ từ các vị thần để mọi việc diễn ra suôn sẻ và may mắn.
Bài Khấn Lễ Động Thổ – Khởi Công
Nam mô A Di Đà Phật
Nam mô A Di Đà Phật
Nam mô A Di Đà Phật
Kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị tôn thần.
Kính lạy Quan đương niên, kính lạy các tôn thần bản xứ.
Hôm nay, ngày … tháng … năm …
Tín chủ con là: … cùng toàn gia quyến, nhất tâm xây dựng công trình nhà ở …
Ngụ tại: …
Thành tâm sửa biện hương hoa lễ vật và các thứ cúng dâng bày ra trước án. Vì tín chủ con khởi tạo … (xây nhà, cất nóc, sửa chữa) căn nhà ở địa chỉ … Ngôi dương cơ ngụ trạch để làm nơi cư ngụ cho gia đình con cháu. Nay chọn được ngày lành tháng tốt, kính cáo chư vị linh thần, cúi mong soi xét và cho phép được động thổ (hoặc cất nóc…) nhân có lễ vật tịnh tài, hương hoa, đăng, trà, quả, phẩm, dâng cúng bày trên án tọa.
Lòng thành tâu lên đức thần linh bốn cõi
Chúng con trộm nghĩ rằng: Tôn thần cai quản lãnh thổ, hùng cứ một phương, thông minh sáng láng, thương đến dân lành, chứng giám lòng thành giáng lâm lễ bạc, giúp cho tín chủ thuận lợi dựng xây. Một thời xây dựng muôn năm trường tồn.
Tín chủ con thành tâm kính mời:
Ngài Kim Niên Đương Cai Thái Tuế Chí Đức Tôn Thần.
Ngài Bản Cảnh Thành Hoàng Chư Vị Đại Vương.
Ngài Bản Xứ Thần Linh Thổ Địa.
Ngài Định Phúc Táo Quân.
Các ngài Địa Chúa Long Mạch Tôn Thần và tất cả các vị Thần Linh cai quản ở khu vực này.
Cúi xin giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật, độ cho chúng con mọi duyên thuận lợi, công việc hanh thông, chủ thợ được chữ bình an, ngày tháng hưởng phần lợi lạc, âm phù dương trợ.
Tín chủ con lại xin phổ cáo với các vị tiên chủ hậu chủ và các vị Hương Linh Cô Hồn, y thảo phụ mộc, phảng phất trong khu vực này. Xin mời tới đây chiêm ngưỡng tôn thần, thụ hưởng lễ vật, phù trì tín chủ thợ đôi bên, khiến cho an lạc công việc chóng thành.
Giải tấm lòng thành cúi xin chứng giám.
Nam mô chứng minh sư Bồ Tát
Nam mô chứng minh sư Bồ Tát
Nam mô chứng minh sư Bồ Tát
Lựa Chọn Ngày Giờ và Chuẩn Bị Lễ Vật
Làm nhà là một trong những việc quan trọng nhất của đời người. Để những người sống trong ngôi nhà mới xây được khỏe mạnh, gặp nhiều may mắn, cần phải chọn giờ hoàng đạo. Trước khi tiến hành lễ dâng hương, người ta thường chọn ngày giờ tốt, tránh ngày hắc đạo, sát chủ, thổ cấm, trùng tang, trùng phục. Những ngày có sao tốt như hoàng đạo, sinh khí, lộc mã, phúc sinh, giải thần thường được ưu tiên.
Sắm Lễ
Lễ động thổ ngày xưa yêu cầu tam sinh, ngày nay đơn giản hơn nhưng vẫn cần có con gà, đĩa xôi, hương, hoa quả, vàng mã. Nếu là lễ động thổ đào móng nhà, xưởng thì sau khi dọn sạch cỏ cây, người ta đặt mâm lễ lên một cái đôn cao ở giữa khu đất sẽ được đào móng.
Nghi Thức Lễ
Sau khi làm lễ, gia chủ là người cầm cuốc bổ những nhát đầu tiên, trình với Thổ thần xin được động thổ, sau đó mới cho thợ đào. Trước khi khấn, phải thắp nén nhang, vái bốn phương tám hướng rồi quay mặt vào mâm lễ mà khấn.
