Đã “Thách” là dở hoặc dở nhiêu mà hay ít. Thời nay tôn trọng tự do luyến ái hôn nhân, luật hôn nhân trong chế độ mới đã giải phóng cho nam nữ thanh niên, nhưng luật tục còn gò bó, trói buộc. Thách cưới cứng là một lệ tục lạc hậu rơi rứt lại, trói buộc cả nhà trai lẫn nhà gái, có khi làm cho chàng rể phải bỏ cuộc mà nỗi thiệt thòi nhất lại rơi vào thân phận người con gái, dẫu sao cũng mang tiếng một đời chồng, dẫu sao cũng làm cho những chàng trai khác phải ngại, xui nên phận hẩm duyên hiu. Ngay thời trước cũng đã có câu “Giá thú bất luận tài”. Đáng lẽ nên vợ nên chồng, thành gia thành thất, là mừng cho cả hai gia đình, nhưng gặp phải một vài bà cô, ông bác bên nhà gái khó tính, thách cưới nào là quần áo, nón dép, nào rượu bánh cau trầu, chè thuốc, nào nếp tẻ, lợn gà, nào nhấn xuyến hoa tai, tiền mặt, lại có tính đủ cỗ dâu cỗ cưới bao nhiêu mâm, nêu nhà trai phải bỏ cuộc. Cũng có đám nhà trai cố chạy ngược chạy xuôi, lo xong việc rồi kéo cày trả nợ, song ngay từ buổi thành hôn, nghĩa vợ chồng, tình thông gia đã bị sứt mẻ, đó là mầm mống.gây nhiều bất trắc về sai..
Cũng có trường hợp, nhà gái tính thiếu không thể tự lực cung cấp cho đủ lệ làng ‘Trả nợ miệng”, đòi hỏi nhà. trai phải lo chu toàn. Cũng có trường hợp bố mẹ cô dâu còn phải xuất ra gấp năm gấp mười phần, và sau khi thành thân, còn cho con gái, con rể nhiều thứ, nhưng cứng thách cưới cao đẻ tránh, tiếng xì xào, đậm tiếu, cho rằng con mình đổ duyên rồi, nên phải cho không.
“Hay ít” là để dành gia đình có học thức, không thách tiền, thách của mà thách chữ nghĩa vãn chương với ý chọn rể con nhà gia thế, vôi hy vọng tương lai con gái mình còn được ” Lọng anh đi trước võng nàng theo sau chứ không đến nỗi rơi vào nhứng anh chàng “Vai u thịt bắp” nơi “Nước mặn đồng chua”.

Tục thách cưới hay dở ra sao

Có một câu chuyện vui vê chuyên thách cưới: Cụ Phan Điện (quê Đức Thọ – Hà Tĩnh) có người con gái khá xinh, Hoàng Manh Trí nguyên Tổng đốc Nam Định, tuy gọi là cụ Thượng Nam, con Quận Công Hoàng Cao Khái, là người cùng quê, cùn# lứa tuổi với cụ Phan Điện, Mạnh Trí muốn, lấy con gái Phan Điện, thực tình là lẩy v& làm nàng hâu (vì Mạnh Trí đã có vợ, hơn nữa tuổi tác chênh lệch khá nhiêu) bèn. cho gia nhân đến dạm hỏi.
Cụ Phan Điện giả vờ khúm núm trình thưa:
– “Phúc đức cho gia đình nhà tôi quá, con gái tôi được sửa túi nâng khăn cho cụ lớn, tồi còn ước ao gì hơn”.
Gia nhản vê tâu báo lại. Mạnh Trí khấp khởi mừng thầm, hôm sau gia nhân đến tạ ơn và hỏi:
Vậy cụ thách cưới bao nhiêu tiên và lễ vật, xin cụ cho biết để tôi vê bẩm với cụ Thượng.
– “Quý hóa quá! xin đa tạ! Con tồi được vê sửa túi nâng khăn hầu cụ lớn đã là diễm phúc lớn cho cả họ nhà tôi rồi, tôi còn dám thách, gì nữa. Nhờ ngài về báo lại” Điện này chỉ xin cụ lớn hai lạy, chỉ hai lạy thôi”!
– Gay quá, chả lẽ là người có học mà không biết lễ nghi tối thiểu! Lấy con gái người ta phải gọi người ta. bằng bố, cưới vậy thì phải lạy tạ bố mẹ vợ. Nhưng, đường đường là bậc đại thần của triều đình mà phải lạy một người dân nghèo bạch đinh, cùng lứa tuổi thì còn ra thể thống gì nữa?
Cuối cung Mạnh Trí đành phải đánh bài lờ, bỏ cuộc, để lại cho thiên hạ những nụ cười hả hê, khoái trá vê tài đối đáp của cụ Phan Điện.