Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên được thờ tại Đền Quan Lớn Đệ Nhất, nằm trong quần thể di tích lịch sử văn hóa Đền Vua Cha Bát Hải Đồng Bằng, xã An Lễ, huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình. Đền Quan Lớn Đệ Nhất, còn được biết đến với tên gọi Đền Quan Đệ Nhất Linh Từ, nằm sát Đền Đồng Bằng, nơi thờ Vua Cha Bát Hải.
Vị Trí và Vai Trò của Quan Lớn Đệ Nhất
Quan Lớn Đệ Nhất là quan đứng đầu trong Ngũ Vị Tôn Ông, nên còn được gọi là Đệ Nhất Tôn Quan hay Đệ Nhất Tôn Ông. Ngài là con trai cả của Đức Vua Cha Bát Hải Động Đình và được giao cai quản Thượng Thiên, do đó có tên gọi là Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên.
Quan Lớn Đệ Nhất được coi là Tôn Quan Đại Thần trên Đế Đình Thiên Cung, được sắc phong ngôi Thượng Thiên Nhất Phẩm Công Hầu, cai quản tam giới đình thần văn võ.
Lịch Sử và Đền Thờ Quan Lớn Đệ Nhất
Quan Lớn Đệ Nhất không giáng trần sau khi hoàn thành nhiệm vụ đánh đuổi giặc ngoại xâm, nên ngài hầu như không có đền thờ vọng khác. Đền Quan Đệ Nhất tại đây được coi là nơi thờ chính. Trong cung thờ Ngũ Vị Tôn Ông, ngài thường mặc áo bào đỏ, đội mũ cánh chuồn và ngồi giữa.
Theo thần tích, Đền Quan Lớn Đệ Nhất đã tồn tại từ thời Vua Hùng, nhưng trải qua các thời kỳ, đền chỉ còn lại dấu tích. Gần đây, đền đã được xây dựng lại khang trang hơn. Tương truyền, Đền Quan Lớn Đệ Nhất là nơi ngài thường xuyên lui về nghỉ ngơi sau những ngày lo toan công việc trong triều đình.
Quan Lớn Đệ Nhất rất ít khi ngự đồng, chỉ xuất hiện trong những dịp đại sự như: mở phủ, tạ phủ, hầu xông đền xông điện. Khi ngự đồng, ngài mặc áo đỏ thêu rồng, hổ phù; làm lễ tấu hương, khai quang, chứng sớ điệp trạng mã.
Truyền Thuyết về Quan Lớn Đệ Nhất
Theo thần tích Đền Đồng Bằng, khi có giặc ngoại xâm, Hùng Duệ Vương đã sai sứ giả về Hoa Đào Trang truyền chỉ dụ triệu kỳ nhân dẹp giặc. Lúc đó, một Hoàng Xà hiện ra, hóa thành chàng trai lực lưỡng, tuấn tú Phạm Vĩnh (Vĩnh Công), tức Vua Cha Bát Hải Động Đình. Ngài nhận chỉ dụ, tuyển 10 tướng và chiêu mộ binh sĩ trong 10 ngày, hứa sau 3 ngày là giặc tan.
Ngay ngày tuyển mộ đầu tiên, Vĩnh Công đã chọn được 3 tướng là Quan Lớn Đệ Nhất, Quan Đệ Tam và Quan Đệ Tứ. Sau 10 ngày, chọn đủ 10 tướng. Trên hai mũi tấn công chính của giặc phương Bắc là cửa sông Cái và cửa sông Bạch Đằng, Vĩnh Công cùng Quan Lớn Đệ Nhất chặn giặc ở cửa sông Cái. Quan Lớn Đệ Tam cùng Quân sư Nuồi và Quan Đệ Ngũ chặn giặc tại cửa sông Bạch Đằng, Quan Điều Thất phụ trách ứng chiến và phối hợp với các cánh quân khác chặn giặc đường bộ của Sơn Thánh. Các vị Quan lớn khác được phân công đánh giặc trên 6 cửa biển khác của nước Nam. Đúng hẹn 3 ngày, Vĩnh Công cùng tướng sĩ đánh tan giặc dữ, đất nước trở lại thanh bình.
Kết Luận
Đền Quan Lớn Đệ Nhất Thượng Thiên là một địa điểm linh thiêng, gắn liền với truyền thuyết và lịch sử phong phú của dân tộc Việt Nam. Đền thờ này không chỉ là nơi tôn thờ Quan Lớn Đệ Nhất mà còn là nơi du khách có thể tìm hiểu và trải nghiệm văn hóa, lịch sử đặc sắc của vùng đất Thái Bình.
