Đền Quán Cháo: Di Tích Lịch Sử và Văn Hóa Tại Ninh Bình
Vị Trí Đền Quán Cháo
Đền Quán Cháo tọa lạc ngay sát Quốc lộ 1A, thuộc phường Tây Sơn, thành phố Tam Điệp, tỉnh Ninh Bình. Ngôi đền này thờ Mẫu Liễu Hạnh và được biết đến như một địa điểm linh thiêng gắn liền với nhiều truyền thuyết lịch sử.
Lịch Sử và Truyền Thuyết
Đền Quán Cháo, còn được gọi là Chúc Sơn Tiên Từ (Đền Tiên núi Cháo), thờ Liễu Hạnh Công chúa. Theo truyền thuyết, đây là nơi Thánh Mẫu Liễu Hạnh hiển linh giúp Vua Quang Trung trong cuộc chiến chống quân Thanh. Truyền thuyết kể rằng, trước khi xung trận, các tiên nữ đã dâng cháo cho quân lính Tây Sơn, giúp họ thêm sức mạnh và dũng mãnh để chiến đấu.
Sự Tích Đền Quán Cháo
Ngày 21-12-1788, sau khi lên ngôi Hoàng đế và lấy niên hiệu Quang Trung, ngài đã chỉ huy quân Tây Sơn tiến ra Bắc để đánh đuổi 29 vạn quân Mãn Thanh do Tổng đốc Lưỡng Quảng Tôn Sĩ Nghị cầm đầu. Ngày 15-1-1789, quân Tây Sơn đến Tam Điệp, phối hợp với quân Bắc Hà do Ngô Văn Sở và Ngô Thì Nhậm chỉ huy. Trong những ngày đóng quân tại Tam Điệp, truyền thuyết kể rằng các tiên nữ đã dâng cháo thần giúp quân lính Tây Sơn. Nhờ đó, quân Tây Sơn đã giành chiến thắng trong vòng 5 ngày, đánh tan quân Mãn Thanh.
Tưởng Nhớ và Tôn Thờ
Sau chiến thắng, Vua Quang Trung đã lập đền thờ để tỏ lòng thành kính và nhớ ơn các tiên nữ. Người dân trong vùng cũng truyền tụng rằng Ngọc Hoàng Thượng đế đã phái công chúa Giáng Tiên cùng hai ngọc nữ là Quế Nương và Thị Nương xuống hạ giới để ban phúc cho dân lành và giúp quân Tây Sơn.
Lễ Hội và Tín Ngưỡng
Đền Quán Cháo hiện đang khôi phục lại lễ hội các tiên nữ dâng cháo, tái hiện lại cảnh Vua Quang Trung mở tiệc khoản đãi hiền tài và khao quân sau đại thắng. Đây là dịp để người dân tỏ lòng biết ơn và cầu xin sự phù hộ của các tiên nữ.
Cụm Di Tích Đền Dâu – Quán Cháo
Đền Quán Cháo nằm trong cụm di tích Đền Dâu – Quán Cháo, cả hai đều thờ Mẫu Liễu Hạnh. Đền Dâu cách đền Quán Cháo hơn 1 km và cũng nằm sát đường Quốc lộ 1A. Đền Dâu gắn với truyền thuyết về Thánh Mẫu hóa thân thành cô gái bản địa, dạy nhân dân trồng dâu nuôi tằm.
Kết Luận
Hai ngôi đền này là minh chứng cho vai trò quan trọng của người dân Tam Điệp đối với nghĩa quân Tây Sơn trong chiến thắng Thăng Long lịch sử. Chúng không chỉ là di tích lịch sử mà còn là nơi thể hiện niềm tin và lòng thành kính của người dân đối với Thánh Mẫu và các tiên nữ.
