Đền Mẫu Đông Cuông, nằm tại xã Đông Cuông, huyện Văn Yên, tỉnh Lào Cai, cách thành phố Yên Bái hơn 50 km về phía Tây Bắc. Nơi đây thờ Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn, Thần Vệ Quốc và các anh hùng dân tộc trong các cuộc kháng chiến chống Nguyên và Pháp.
Tên Gọi và Ý Nghĩa
Trước đây, đền được gọi là “Đền Đông” hoặc “Đền Mẫu Đông”, hiện nay được biết đến với tên “Đền Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn”. Theo Đại Nam nhất thống chí, đền thờ Cao Quan Đại Vương, vị thần bảo vệ biên cương, được tôn vinh là “Thần vệ quốc”.
Những Sự Kiện Lịch Sử Quan Trọng
Năm 1258, nghĩa quân của tướng Hà Đặc đã tập kết tại đền sau chiến thắng và mở tiệc mổ trâu khao quân. Đền cũng tôn thờ các anh hùng dân tộc trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông và thủ lĩnh người Tày trong cuộc khởi nghĩa Giáp Dần 1913-1914.
Kiến Trúc và Không Gian
Đền Mẫu Đông Cuông mang đậm nét kiến trúc thời Lý Trần với mái ngói cong, hình lưỡng long chầu nhật và các cột đền bằng gỗ tứ thiết được chạm khắc tỉ mỉ. Vị trí phong thủy “Tựa sơn đạp thủy”, lưng tựa núi, mặt hướng ra sông Hồng tạo nên cảnh sắc thiên nhiên hữu tình.
Huyền Tích và Tâm Linh
Theo Kiến Văn Tiểu Lục của Lê Quý Đôn, miếu Đông Quang nổi tiếng linh thiêng. Thần tích cho biết Đông Quang Công Chúa là Lê Thị Kiểm, vợ của Hà Văn Thiên, người Tày Đông Cuông. Trong nhân dân lưu truyền nhiều huyền thoại về đền và sự linh thiêng của Mẫu Thượng Ngàn.
Vị Trí Quan Trọng trong Thờ Mẫu
Đền Đông Cuông là nơi Mẫu Thượng Ngàn giáng sinh và ngự, có vị trí quan trọng trong đạo Mẫu Việt Nam. Mẫu Thượng Ngàn đã nhiều lần phù hộ các triều đại Việt Nam, đặc biệt là giúp nghĩa quân Lam Sơn thoát hiểm.
Kết Luận
Đền Mẫu Đông Cuông không chỉ là di tích lịch sử mà còn là trung tâm văn hóa tâm linh quan trọng, thu hút du khách thập phương đến chiêm bái và tìm hiểu lịch sử.
