Con so là con sinh đâu lòng. Con rạ là những đứa consinh sau. Nếu nuôi được cả thi con so là trưởng, con rạ làthứ. Phong tục này phổ biến ở Trị Thiên và một số địa phương ngoài Bắc, còn ở Nghệ An, Hà Tĩnh thì trừ trường hợp ở rể, nói chung con gái không được sinh đẻ ở nhà cha mẹ mình.
Con gái mới lớn lên, mới sinh lần đầu tiên, trẻ người non dạ, chưa biết đi đứng, ăn uống, tắm giặt, kiêng khem ra sao,hơn nữa trong người yếu khỏe ra sao muốn nhờ vả mẹ chồng hoặc chị em nhà chồng cũng ngân ngại, khó nói hơn với mẹ đẻ và em út mình. Còn những Tân sinh sau đã cổ kinh nghiệm, có thể tự mình giải quyết được nhiêu việc. Phong tục: “Con so về nhà mạ” là. một phong tục hay nhưng muốn giải quyết được êm đẹp cũng phải có xếp.
Gần ngày ở cữ, chồng hoặc chàng rể sang quê ngoại thưa chuyện trước,nếu có khó khăn về kinh tế hoặc đường sá xa xôi cách trở cũng cần thảo luận với nhau vê trách nhiệm cho thỏa đáng sau khi mẹ tròn con vuông, cho cứng cáp, chàng rể cũng cần sắm một số lễ vật, nhằm ngày tốt sang tạ ơn gia tiên bên ngoại và ông bà ngoại để xin đón vợ con vê. Ông bà ngoại còn cẩn thận đánh dấu vôi hoặc nhọ nồi ở trán cho cháu và các thứ bùa phép khác để các thứ tà ma ác quỷ không dám bén máng đến quấy rối cháu dọc đường.
Ở Nghệ Tĩnh lại có phong tục ngược lại: Cho là sinh dứ tử lành, ngoài con dâu ra, không ai được quyên sinh trong nhà. Con gái về nhà mạ, nếu nhỡ đến kỳ động thai, trở dạ, không kịp trở vê nhà chồng, sợ sinh nở dọc đường thì bố mẹ phải dựng tạm chiếc lều ở góc vườn, hoặc nếu không kịp, thì ra chuồng trâu mà đẻ.
Thiết nghĩ không cần phân tích, bạn đọc cũng thấy được phong tục nào hợp tình hợp lý hơn.Trường hợp đã mồ côi mạ, vè nhà mạ thiếu người chăm nom thì con cũng về nhà chồng.
